همانطور که رهبر معظم انقلاب فرمودند، وسعت ایران فرهنگی چندین برابر ایران سیاسی است. از گذشته تا به امروز ایران فرهنگی بر اروپا، چین و هند تأثیر بسیاری داشته و علت آن نیز استفاده از دستور زبان فارسی در کتاب‌های قدیمی بوده است.

غلامرضا اعوانی، استاد سابق دانشگاه شهید بهشتی می‌گوید: زبان فارسی در کتاب‌های تألیفی گذشته بیشتر معمول بود. متأسفانه در حال حاضر نسخ خطی به عنوان سرمایه تاریخی و ملی ما در حال نابودی است. شاید برایتان جالب باشد که بگویم یک کتابفروش با احداث کتابخانه‌ای در هندوستان بیش از ۸٠ هزار جلد کتاب فارسی را نگهداری می‌کند. منظور من این است که در گذشته بخشی از ایران فرهنگی ما تا چین و حتی بلغارستان نیز رفته است و در اثر غالب شدن زبان فارسی در آثار عرضه شده در بلغارستان، امروزه بلغاری‌ها خودشان را ایرانی می‌دانند.
وی گفت: زمانی که رئیس انجمن فلسفه بودم، دو بار در بلغارستان کنگره داشتم. در دیدارهایم با اهل علم این کشور متوجه شدم که آنها پژوهش‌های زبان‌شناختی متعددی انجام داده و به این نتیجه رسیده بودند که 2 هزار کلمه در زبان بلغاری ریشه اوستایی و پهلوی دارد و معتقد بودند خشایارشا از یونانی‌ها شکست‌ خورده، اما دیگر به ایران بازنگشته و همانجا مانده است. در بوسنی‌ و هرزگوین نیز حدود 4 هزار نسخه خطی فارسی وجود دارد. بنابراین وسعت ایران فرهنگی بیشتر از قبل ادبیات ماست. برای فهم بیشتر به یک نکته تاریخی اشاره می‌کنم؛ از زمان غزنویان، محمود غزنوی که ضدشیعه بود، هر جا شیعه‌ای می‌یافت، می‌کشت. با این وجود در دربار او، شاعران و علمای بسیاری حضور داشتند.
این مترجم و پژوهشگر پیشکسوت کشورمان افزود: نمایشگاه کتاب تهران مکانی برای تبادل آرا و افکار اندیشمندان اسلامی با اندیشمندان غربی است. اگر عده‌ قلیلی در جهان هستند که کتاب‌هایی بر ضد اسلام می‌نویسند، متقابلاً کسانی نیز هستند که کتاب‌های خوبی می‌نویسند. مسلمانان حاضر در دانشگاه‌های جهان بسیار باسوادند، حتی شخصیت‌های بومی برخی از کشورها که مسلمان شدند، پژوهش و نگارش علمی را بسیار خوب بلدند. بنابراین باید کتب مختلف و فاخر علوم انسانی اندیشمندان غربی با محوریت نمایشگاه کتاب تهران در ایران ترجمه و به دانشجویان و علاقه‌مندان عرضه شود.
فرهنگ ایران یک اقیانوس است
وی همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا نمایشگاه کتاب تهران توانسته فضای گفت‌وگو را در زمینه فرهنگی فراهم کند، گفت: فرهنگ چیز عظیمی است و ابعاد مختلف دارد. شناختن فرهنگ، تنها شناخت امروز نیست، بلکه شناخت گذشته را نیز دربر می‌گیرد. به عنوان مثال شخصیت‌های بسیاری از ایران در غرب تحصیل کرده‌اند، اما نتوانستند غرب را بشناسند. غرب یک اقیانوس است، همانگونه که کسی به ایران می‌آید نیز نمی‌تواند ادعای شناخت کامل ایران را مطرح کند. فرهنگ ایران اقیانوسی است که در هر رشته بزرگانی دارد و اقوام مختلف را نیز دربر می‌گیرد. فرهنگ ابعاد مختلف دارد، اما متأسفانه ما بعد گذشته آن را فراموش کرده‌ایم و جوانان امروز کمتر با گذشته خود اتصال و آشنایی دارند. برای شناخت فرهنگ باید مطالعه عمیقی از گذشته داشته باشیم. دانشگاه‌های انگلستان و امریکا بهترین اساتید و دانشجویان را از سراسر جهان جذب و بهترین کتاب‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و همین تکثر باعث پیشرفت آنها می‌شود. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید همه جوانب را در نظر بگیرد. بنابراین باید وکیل و کفیل جامعه ما در زمینه فرهنگ باشد و ببیند جامعه چه نیازهایی دارد و بر اساس آن سفارش کتاب بدهد. به عبارتی این وزارت باید کتاب‌های خوب را شناسایی و وارد کشور کند.
در کتابخانه‌داری از مصر عقب‌تریم
مصحح کتاب «اعلام النبوه» احمد بن حمدان ابوحاتم رازی افزود: به نظر می‌رسد متولیان امر فرهنگ باید ۱۰۰ نفر را در حوزه علوم انسانی مأمور مشخص کردن نیازهای کتابی کشور کنند و براساس تحقیقات این تیم به سفارش کتاب بپردازد. در این سفارش باید به منافع دانشجویان نیز پرداخت. چرا ما کتابخانه مجهزی مانند کشور مصر نداریم. سال‌ها پیش مصریان کتابخانه‌هایی با 4میلیون کتاب افتتاح کردند که حتماً موجودی مخازنشان تا امروز به ١٠میلیون رسیده است. کمتر دانشگاهی در کشورهای اروپایی پیدا می‌شود که به کتابخانه‌ای با بیش از ٧ میلیون جلد مجهز نباشد.