نخستین همایش «میراث مشترک ایران و هند: نسخ خطی» با مشارکت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در هند و از سوی کتابخانه ملی، دانشگاه تهران و مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب برگزار شد.

به گزارش پایگاه خبری زبان آوری از روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در این نشست بیش از چهل سخنران از اساتید وپژوهشگران ایرانی ،هندی ،افغانستان ،تاجیکستان وبرخی کشورهای اروپایی وآسیایی به ارائه مقالات علمی خود پیرامون موضوع این همایش پرداختند.در مراسم افتتاحیه این همایش بین المللی ایمانی پور ریاست سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ، حداد عادل رئیس بنیاد سعدی ، ایرانی مدیر عامل موسسه پژوهشی میراث مکتوب ، گددام دارمندرا، سفیر هند در ایران، و غلامرضا امیرخانی، رئیس خانه کتاب ودبیر علمی همایش سخنرانی کردند. 

رایزن فرهنگی در سخنان اختتامیه خود اظهار داشت ؛ یکی از مهمترین وماندگارترین وجه از میراث مشترک ایران وهند  ، نسخه های خطی است که جایگاه اسناد معتیر برجای مانده تاریخی , و هم اینکه مهمترین نمونه میراث گذشتگان است که  امروزه پس از گذشت قرنها  در کتابخانه ها و مراکز دولتی و خصوصی  هند وجود دارد .

 وی هند  را در حوزه نسخ خطی به  جهت تنوع وتعداد نسخ خطی بویژه نسخ خطی فارسی در دنیا بی مانند خواند ویادآورشد ؛  نسخ خطی   آینه تمام نمایی از مناسبات وارتباطات میان ایران وهند بشمار می رود به جهت ویژگی ها و  ابعاد مختلف موجود در آن  است  حایز اهمیت است  .

ربانی در بخش دیگر از سخنانش به اهمیت نسخ خطی فارسی موجود درهند در چهار حوزه هندپژوهی ومیراث مشترک ، ایران پژوهی ، حافظه جهانی و مطالعات فرهنگی ، واهمیت آن در احیاء وصیانت از زبان فارسی پرداخت و در این خصوص اظهار داشت :نسخ خطی ،میراث ارزشمندِ فرهنگی و تاریخی مشترک شبه قاره و ایران و مجموعه ای از  یادگارهای ارزشمند و گنجینه های بیبدیل مادی و معنوی ایرانی هند که حافظه مشترک تاریخی ما با هند است که طبیعتا  بهترین فرصت وظرفیت برای فهم  تعامل وگفتگوی مشترک وهمکاری های  علمی وفرهنگی بین دو کشور بشمار می رود و نقش مؤثری در اشتراک اندیشه ها، فرهنگها، آثار هنری، احیای تاریخ  داشته، نقطه اشتراک و پل ارتباطی فرهنگها در سطح بین المللی به شمار میرود. ثانبا ؛  بازگوینده ی گذشته ی درخشانِ فرهنگ ،تمدن و زبان ایرانیان  است و اهمیت بسیاری در مطالعات در ایران پزوهی دارد چرا که بخشی از دامنه مطالعات وپژوهش های فرهنگی تاریخی تمدنی  واجتماعی ایران در قرون متمادی گذشته درتعاملات فرهنگی تاریخی ایران وهند شکل گرفته است . لذا  از جهت فرهنگی، تاریخی به نوعی تجلیگاه علوم، فنون و هنرهای گوناگون  زبان فارسی نسل پیشرو و هوشمند ایرانی، است و    بازگوینده ی گذشته ی درخشانِ فرهنگ و زبان ایرانیان  است.

ثالثا ؛ این اسناد بخشی از حافظه جهانی است . به جهت سهم واسطه گری هند در انتقال فرهنگ ومیراث مشترک به سایر ملل شرق اسیا وافریقا واروپا  که از از دروازه هند  اتفاق افتاده و  نقطه اشتراک و پل ارتباطی فرهنگها در سطح بین المللی به شمار میرود. مضاف بر اینکه توجه ای که امروزه جهان وجامع بین المللی به نسخ خطی دارند به عنوان حافظه جهانی حایز اهمیت بوده و بخشی از حافظه جهانی است و به عنوان منابعی معتبر در پژوهش های تاریخی فرهنگی بشمار می رود.

محمدعلی ربانی درادامه سخنان خود عنوان داشت:اهمیت  این نسخ خطی مربوط به نسبت آن با زبان فارسی است .  ظرفیت بزرگی  برای مطالعات و تطورات تاریخی زبان فارسی مکتب هندی .هم سهمی که این نسخ در جهانی سازی زبان فارسی بر عهده داشتند وهم امروزه  نیز بخشی از صیانت و   حفظ حیات زبان فارسی که در حال افول است  به حفظ این نسخ خطی وابستگی دارد . چرا که امروزه نسخ خطی در هند را می بایستی نمادی از وضعیت زبان فارسی گسترده و فراوان وارزشمند ولی کهنه غبارگرفته و در حال از فراموشی زبان فارسی دانسیت .

ربانی همچنین با اشاره به ارزش مادی و  بعدهنری نسخه های خطی افزود ؛ هنر، زبان مشترک فرهنگها و جهانی است و کارکردهای متنوعی دارد نسخه های خطی نیز مجموعه ای از هنرها از جمله خطاطی، نقاشی، تذهیب و جلدسازی  که سرمایه مادی و معنوی  عظیم وگنجینه ای است برای هند  وایران از جهت ارزش مالی و معنوی پشتوانه فرهنگی .وی همچنین در بخش دیگر از سخنانش به بعد دینی مذهبی نسخ خطی اشاره کرد وافزود ؛  بخشی از  منابع دست اول اندیشه ، تاریخ ، فرهنگ وتمدن  اسلامی وهم شیعی که بی نظیر است  درنسخ خطی موجود در هند است  . مجموعه ای که در حوزه اسلام  ،تشیع ، قران ،علوم اسلامی، اخلاقی، عرفانی و معنوی بی نظیر است و فرصت سازنده ای در ارتباط و گفتگو دارند.

 رایزن فرهنگی ، شرایط نامناسب حفاظت و نگهداری، احتمال از بین رفتن  و مهجور ماندن وبه ثبت نرسید ن این آثار ، شکاف نسلی در حال شکل گیری  در هند و آسیب های ناشی از افت وخیز های سیاسی  ، وهمچنین  تلاش عناصر خارجی در جعل و ربایش این اسناد وتحریف آن را  سه آسیب جدی در برابر نسخ خطی ومیراث مشترک خواند .

وی همچنین همکاری در زمینه  حفظ ونگه داری نسخ خطی ، همکاری مشترک در پژوهش و تحقیق  و به روز رسانی نسخ خطی را  مهم ترین فرصت جهت همکاری برشمرد وبر ضرورت بازنشر وترجمه منابع مشترک تاکید کرد . رایزن فرهنگی در بخش دیگر از سخنانش با پیشنهاد تاسیس  انجمن علمی مشترک نسخ خطی ایران وهند ؛ تداوم نشست ها وهمایش ها ، دوره های جذب وتربیت نیرو در زمینه نسخ خطی فهرست نگاری نسخه نویسی احیا ومرمت واز همه مهمتر روزامدسازی این منابع جهت فهم پژوهشگران ، انتشار فصلنامه مشترکی به زبان فارسی انگلیسی در میراث مشترک تمرکز بر نسخ خطی  واجرایی کردن تفاهم نامه ها بویژه نهادهای کتابخانه و موزه  دو کشور را به عنوان زمینه های همکاری پیشنهاد نمود.