ششمین وب نشست اصطلاح‌شناسی و واژه‌گزینی مرکز نشر دانشگاهی عصر چهارشنبه 15 دیماه1400 با حضور نزدیک به یکصد نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، پژوهشگران زبانشناسی، مترجمان، ویراستاران و دانشجویان برگزار شد. موضوع این نشست علمی «صرف و اصطلاح‌شناسی» و سخنران آن حسین سامعی، استاد زبان فارسی دانشگاه اِموری امریکا و عضو پیشین شواری واژه‌گزینی فرهنگستان زبان وادب فارسی، بود.

وی در این نشست، بیان کرد: اصطلاحات ناظر بر مفاهیم‏‌اند، اما روی دیگر سکۀ مفاهیم الفاظی هستند که بر آن‌ها دلالت می‏‌کنند. سامعی گفت: زبان ساحت‌های مختلفی دارد، اما همگی تابع ساخت‌های یگانه‏‌ای هستند: زبان ارتباطی، زبان علم، زبان ادب و جز آن. بر خلاف معنی‌‏شناسی، صرف زبانی/ زبانشناختی با صرف اصطلاح‌‏شناختی تفاوتی ندارد. تقابل عمومی ــــ تخصصی، بیش از آنکه به زبان من حیث زبان مربوط باشد، به پیچیدگی جهان ما ارتباط دارد.

وی ادامه داد: تفاوت میان واژگان‏‌شناسی و اصطلاح‌‏شناسی در کاربر (فرد عادی  در مقابل متخصص)، رویکرد (توجه به ساخت یا توجه به مفهوم)، مبدأ رویکرد (کلمات یا مفاهیم)، مقصد رویکرد (ساخت یا شناخت)، و موقعیت کاربرد (روزمره یا متخصصانه) است، نه در ماهیت. اصطلاح‌‏شناسی به مفاهیم می‏‌پردازد و زبان به نام‌گذاری مفاهیم.

این کارشناس اضافه کرد: در زبانشناسی، صرف یا ساخت‌واژه بخشی از علم دستور زبان است که به مطالعۀ ساختمان درونی کلمات، و تغییر شکل آنها برای کاربرد در واحدهای نحوی (گروه و جمله) می‌پردازد. منظور از ساخت وجودِ دو یا چند واحد (از عناصر "معنا"دار زبان: تکواژ، کلمه) است که براساسِ طرح و الگویی معین در کنارِ یکدیگر، روی محورِ هم‌نشینی، قرار می‌‏گیرند و مجموعا یک «کلمه» یا «واژه» را می‌سازند. 
وی گفت: ساخت‌‏ها از الگوهای معینی تبعیت می‏‌کنند که در مجموع فرایندها و قواعد صرفی را شکل می‌دهند.  الگوها، بر اساس هدف ساخت واژه، به دو دسته الگوهای طبیعی و الگوهای اختیاری تقسیم می‏‌شوند. الگوهای طبیعی مبیّنِ اصولِ حاکم بر ساختِ واژه‌های موجود و نحوۀ شکل‌گیریِ واژه‌های تازه است، به صورتی که در دانشِ زبانیِ (توانشِ) سخن‌گویانِ یک زبان یافت می‌شود. الگوهای اختیاری آن دسته از فرایندهای ساخت واژه هستند که بر طبقِ «تصمیمی» معین و «هدفی» از پیش‌تعیین‌شده شکل می‌گیرند. فرایندهایی همچون اشتقاق، ترکیب، اتباع، دوگان‏‌سازی، و جز آن متعلق به الگوهای طبیعی واژه‏‌سازی هستند و سرنام‏سازی، اختصار، کوتاه‏سازی و درآمیزی مهم‌ترین فرایندها در میان الگوهای اختیاری. در نام‌گذاری مفاهیم، اصطلاح‌‏شناسی از تمامی فرایندهای طبیعی اختیاری استفاده می‌کند.

یادآوری می‌شود نشست‌های اصطلاح‌شناسی، با همکاری «مرکز نشر دانشگاهی»، «فرهنگستان زبان و ادب فارسی» و «انجمن زبانشناسی ایران» چهارشنبه‌ها از ساعت 18 تا 20 برگزار می‌شود. علاقمندان برای دریافت اطلاعات بیشتر دربارۀ این جلسات علمی می‌توانند به وبسایت مرکز نشر دانشگاهی (www.iup.ac.ir)  مراجعه کنند.