به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، اکرم سلطانی، فرهنگ نگار و عضو هیئت مؤلفان لغت‌نامهٔ دهخدا در نشست تخصصی «دهخدای پارسی» به تشریح جایگاه لغت‌نامهٔ دهخدا و همچنین جایگاه مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا پرداخت و گفت: سخنم را با این سخن دکتر شفیعی کدکنی آغاز می‌کنم که فرمودند «در روی کره زمین، در هیچ جای دنیا، در دقیقه‌ای نیست که کسی به لغت‌نامهٔ دهخدا مراجعه نکند»؛ من در ادامۀ صحبت‌های ایشان می‌گویم که هیچ اثر تحقیقی در زبان فارسی نوشته نمی‌شود، مگر این‌که گذرش به لغت‌نامهٔ دهخدا بیفتد؛ هیچ شارحی شرحی بر اثری منظوم و منثور نمی‌نویسد، مگر این‌که برای رفع مشکلاتش به لغت‌نامه مراجعه کند؛ هیچ مصحح نسخۀ خطی کارش به سرانجام نمی‌رسد، مگر این‌که لغت‌نامهٔ دهخدا کنار دستش باشد و هیچ فرهنگ‌نویسی فرهنگی نمی‌نویسد، مگر این‌که لغت‌نامهٔ دهخدا جزو منابع اصلی کارش باشد؛ حتی امروز.‌
وی تأکید کرد: در واقع لغت‌نامهٔ دهخدا ارزشمندترین کتابی است که در حوزۀ فرهنگی تألیف شده، هم به لحاظ کمیت و هم به لحاظ کیفیت. برخی از عزیزان در بعضی مجالس لغت‌نامهٔ دهخدا را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهند. داوری در مورد لغت‌نامهٔ دهخدا با روش‌های امروزی، با تجربه‌هایی که فرهنگ‌نویسان به دست آورده‌اند و بدون این‌که شرایط تألیف لغت‌نامهٔ ‌دهخدا را بدانند و زمان آن را درک کنند، یک داوری به دور از انصاف است.
این پژوهشگر یادآور شد: البته هستند افرادی که به برخی اشکالات اشاره می‌کنند که ممکن است بسیاری از این انتقادات بی‌جا هم نباشد، اما این انتقادات بدون درک شرایط آن زمان منصفانه نیست. در واقع هیچ فرهنگی کامل نیست و لغت‌نامهٔ دهخدا هم از آن مستثنا نیست. اما به‌واقع باید درک کنیم که هنوز هم لغت‌نامۀ ‌دهخدا تنها فرهنگ یا شناخته‌شده‌ترین فرهنگی است که امروز وجود دارد.

تألیف لغت‌نامهٔ دهخدا با همکاری بیش از ۷۰ نفر از بزرگان زبان
سرپرست بخش تألیف مؤسسۀ لغت‌نامهٔ دهخدا با اشاره به افراد مشارکت‌کننده در تألیف لغت‌نامهٔ دهخدا گفت: بسیاری تصور می‌کنند که لغت‌نامهٔ ‌دهخدا را خود دهخدا نوشته است، در حالی که این‌گونه نیست. دهخدا چهل سال از عمر شبانه‌روزی خود را با ۱۲ ساعت کار صرف خواندن کتاب، یادداشت‌برداری، نوشتن لغت‌ها بر روی فیش‌ها کرده است. بحث استخراج لغت‌ها و یادداشت‌برداری یک بحث بود که آن زمان علامه دهخدا آن‌ها را روی کاغذ سیگارهای بیضی می‌نوشت و به این روش بیش از ۲ میلیون فیش نوشته است و از سوی دیگر بحث تألیف چیز دیگری است. در بحث تألیف تا زمان حیات علامه چیزی حدود چند جزوه از این فیش‌ها بیشتر تألیف نشده بود. باقی مرهون کوشش‌های دکتر محمد معین، دکتر سید محمد دبیرسیاقی و دکتر سید جعفر شهیدی و سایر بزرگان است.
وی ادامه داد: پس از این‌که علامه دهخدا فوت کردند، طبق وصیت ایشان کار بر عهدۀ دکتر محمد معین گذاشته شد. دکتر محمد معین با توجه به این‌که در دانشگاه تهران تدریس می‌کرد، دانشجویان فرهیخته‌ای داشت، از میان دانشجویان خود افرادی را دعوت کرد برای تألیف لغت‌نامهٔ دهخدا. در مجموع می‌توان گفت ۷۰ نفر از فرهیختگان و بزرگان کشور زیر نظر استاد محمد معین، دکتر دبیرسیاقی و دکتر جعفر شهیدی در تألیف این لغت‌نامهٔ مشارکت داشته‌اند که  اسامی آن‌ها در وب‌گاه مؤسسۀ دهخدا با مقدار کاری که انجام داده‌اند ثبت شده است. علاوه بر این ۷۰ نفری که در تألیف لغت‌نامه همکاری کردند گروه دیگری هم بودند که در ترجمۀ منابع همکاری داشتند.

تاریخچۀ مختصری از مؤسسۀ لغت‌نامهٔ دهخدا
اکرم سلطانی مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا را میراث‌دار لغت‌نامهٔ دهخدا دانست و گفت: تاریخچۀ تأسیس آن همان‌گونه که در مقدمۀ لغت‌نامهٔ دهخدا اشاره شده، در سال ۱۳۲۴ با مصوبۀ مجلس شورای ملی وقت برای کمک به دهخدا تأسیس شد که ابتدا در منزل خود دهخدا بوده ولی در سال ۱۳۳۴ محل مؤسسۀ لغت‌نامه دو ماه پیش از درگذشت علامه، در دی ماه به محل مجلس شورای ملی منتقل می‌شود و دو ماه پس از آن علامه دهخدا در ۷ اسفند به رحمت خدا می‌روند و همکاران و مؤلفان لغت‌نامه در مجلس مشغول ادامۀ کار می‌شوند. در ادامه دکتر محمود افشار، یکی از بزرگان این مملکت، زمین و ساختمانی را برای مؤسسه‌ٔ لغت‌نامهٔ دهخدا به دانشگاه تهران اهدا می‌کند و به این صورت مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا از دانشگاه تهران به این مکان منتقل می‌شود که البته ابتدا ساختمان آن یک بنای قدیمی بود که در ادامه توسط دانشگاه ساخته می‌شود و در حال حاضر نیز مؤسسه در همین محل در حال فعالیت است.
این فرهنگ‌نگار ادامه داد: رؤسای مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا ابتدا خود علامه دهخدا بوده و پس از آن طبق وصیت علامه و حکم هیئت رئیسۀ دانشگاه تهران، دکتر محمد معین به ریاست این مؤسسه انتخاب می‌شوند و دکتر شهیدی به‌عنوان معاون آقای دکتر معین فعالیت می‌کنند. سپس در سال ۱۳۵۰ که دکتر محمد معین به رحمت خدا می‌روند، دکتر سید جعفر شهیدی باز هم به‌حکم رئیس دانشگاه تهران به ریاست مؤسسه منصوب می‌شوند و آقای دکتر غلامرضا ستوده به‌عنوان معاون ایشان فعالیت می‌کنند که این دو تن خیلی در موجودیت لغت‌نامهٔ دهخدا نقش داشته‌اند. پس از درگذشت دکتر شهیدی بزرگان دیگری هم به ریاست مؤسسه انتخاب شدند و در حال حاضر دکتر محمود بی‌جن‌خان رئیس مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا هستند.

فعالیت‌های مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا پس از پایان تألیف
این عضو هیئت مؤلفان لغت‌نامهٔ دهخدا گفت: وقتی لغت‌نامهٔ دهخدا به پایان رسید، بسیاری تصور می‌کردند که دیگر فعالیت مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا به پایان رسیده است. اما به همت استادان وقت برنامه‌هایی برای مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا تعریف شد که برخی از آن‌ها بر مبنای وصیت خود علامه دهخدا بود. مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا در حال حاضر دو فعالیت دارد؛ یکی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان است که حدود ۲۳ هزار دانشجو از طریق این مؤسسه زبان فارسی را آموخته‌اند و در واقع رسولانی بودند که زبان فارسی را در سراسر دنیا ترویج می‌کنند.
وی افزود: می‌دانیم که لغت‌نامهٔ دهخدا در قطع رحلی و در ۵۰ جلد به‌صورت چاپ سربی چاپ شده است؛ اما با توجه به آمدن کامپیوتر و چاپ‌های جدید لغت‌نامه دیگر نمی‌توانست خیلی مورد استفاده قرار گیرد و بر این اساس اولین قدمی که مؤسسه برای احیای لغت‌نامه برداشت این بود که ۲۶ هزار صفحه لغت‌نامۀ قطع رحلی با کامپیوتر حروف‌چینی شد، یعنی حروف‌چینی سربی تبدیل شد به حروف‌چینی کامپیوتری و به این ترتیب مقدمات چاپ کامپیوتری این لغت‌نامه فراهم آمد. چاپ اول آن با مقدمه در ۱۵ جلد و بلافاصله هم‌زمان با اتمام آن، لوح فشردۀ این لغت‌نامه در زمانی که اولین سری‌ها به بازار عرضه می‌شدند در دسترس عموم قرار گرفت. سال گذشته نیز در سال ۱۳۹۹ نسخۀ برخط (آنلاین) لغت‌نامهٔ دهخدا نیز در وب‌گاه دانشگاه تهران قرار گرفت.
سلطانی دربارۀ دیگر فعالیت‌های مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا گفت: اما کار اصلی دیگری که مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا انجام می‌دهد، تألیف لغت‌نامهٔ بزرگ فارسی است. لغت‌نامهٔ دهخدا یک دانش‌نامه است و زمانی که این لغت‌نامه تألیف می‌شد بسیاری از کتاب‌هایی که امروز در دسترس وجود دارد، چاپ نشده بود. به همین دلیل مؤلفان می‌دانستند که لغت‌نامۀ دهخدا با چه مشکلات و کاستی‌هایی روبه‌رو بوده است و باز هم با توصیۀ خود علامه دهخدا طرح تألیف یک لغت‌نامهٔ دیگر به نام لغت‌نامۀ بزرگ فارسی بنا نهاده شد.
سرپرست بخش تألیف مؤسسۀ لغت‌نامهٔ دهخدا ادامه داد: این پیشنهاد دکتر محمد دبیرسیاقی و مصوبۀ دانشگاه تهران در دستور کار مؤسسه قرار گرفت. کار بسیار سخت و بزرگی است که تفاوتش با لغت‌نامهٔ دهخدا این است که تنها متمرکز بر روی لغت است و دانش‌نامه نیست و تا حدودی آن کاستی‌های لغت‌نامه را نخواهد داشت. البته باید اشاره کنم که هیچ نقصی از عظمت لغت‌نامهٔ دهخدا نمی‌کاهد. لغت‌نامهٔ دهخدا با آن عظمت به اثر ملی ما تبدیل شده است. اما لغت‌نامهٔ بزرگ فارسی به لحاظ تعریف‌نگاری، شاهد و غیره تفاوت‌های بسیاری دارد. در حال حاضر در اواسط حرف «ب» هستیم و امیدواریم زیر سایۀ استاد رسول شایسته که سرپرست علمی کار هستند، دکتر حسن انوری و سایر استادان، کار لغت‌نامهٔ بزرگ فارسی را به سرانجام برسانیم.
گفتنی است نشست تخصصی «دهخدای پارسی» به همت نهاد کتاب‌خانه‌های عمومی کشور و به مناسبت سال‌گرد درگذشت علامه دهخدا در روز یکشنبه ۸ اسفند ماه، با حضور اکرم سلطانی، فرهنگ‌نگار و سرپرست شورای تألیف مؤسسهٔ لغت‌نامه‌ٔ دهخدا؛ غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ محمود شالویی، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرکل حوزۀ وزارتی؛ اکبر ایرانی، رئیس مؤسسۀ میراث مکتوب؛ حسن ذوالفقاری، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی؛ مصطفی محدثی خراسانی، شاعر و عضو شورای ادبی نهاد؛ ناصر فیض، شاعر و طنزپرداز؛ مهدی نجفی، دبیر کارگروه دائمی شورای هماهنگی پاس‌داشت زبان فارسی؛ مهدی صالحی، ویراستار و مدیر بخش ویرایش مؤسسۀ «ویراستاران» و دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی و همچنین مهدی رمضانی، سرپرست نهاد کتاب‌خانه‌های عمومی کشور به همراه معاونان و جمعی از مدیران کل نهاد، در کتاب‌خانۀ مرکزی پارک شهر تهران برگزار شد. علاقه‌مندان می‌توانند سایر سخن‌رانی‌های این نشست را در پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتاب‌خانه‌های عمومی کشور دنبال کنند.