هشدارهای جدی محمد کاظم کاظمی، دکتر آریان فر، دکتر یاحقی و دکتر یامان حکمت استادان سرشناس ادب فارسی درباره شدت یافتن اقدامات طالبان که در گردهمایی کم سابقه شاعران ایران و افغانستان مطرح شد.

به گزارش مشرق، شب ‌شعر «شاعران خراسان» به همت بنیاد فرهنگی «احمدشاه مسعود» و موسسه فرهنگی «دُرّ دَری» با حضور دکتر محمدجعفر یاحقی، استاد محمدکاظم کاظمی، استاد محمدباقر کلاهی اهری و جمع زیادی از شاعران ایران و افغانستان برگزار شد.

به‌ محض ورود به فضای بنیاد فرهنگی شهید«احمدشاه مسعود» در مشهد، اولین نکته‌ای که توجه شاعران و استادان زبان و ادبیات فارسی حاضر در این مراسم را به خود جلب می‌کرد، حضور چهره‌های برجسته شعر و ادبیات کشور افغانستان و ایران بود. به ‌جرئت می‌توان ادعا کرد که در سال‌های گذشته، به‌ندرت شاهد چنین گردهمایی بوده‌ایم.

من خراسان بزرگم که سه نیمم کردند

در ابتدای این مراسم، محمدکاظم کاظمی از شاعران سرشناس افغانستانی و عضو گروه علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ضمن خیرمقدم به شاعران خراسان بزرگ (ایران و افغانستان) گفت: روح‌الامین امینی ،شاعری از خراسان بزرگ، شعری سروده که به‌ نوعی ، نگاهی جدید به وطن فرهنگی همه ما دارد: «من خراسان بزرگم که سه نیمم کردند/ باد نوروز درآمیخت، خراسان‌ها را/ پارسی‌گویم و مدحش بنمایم زیرا/ اشتراکی است که پیوند زد ایران‌ها را».

وی افزود: امروز، محفلی برگزار شده که وفاق محکمی میان مردم ایران و افغانستان را در آن می‌بینیم. در این سال‌ها ،برخلاف چند دهه گذشته بسیاری از دوستان ایرانی درباره بلخ و هرات شعر می‌گویند و شاعران افغانستانی نیز درباره نیشابور و خراسان شعرهای زیادی سروده‌اند. ما امروز به گفتمان همدلی خوبی رسیده‌ایم.

غربت قلمروی وسیع تمدنی زبان فارسی

کاظمی اظهار کرد: در طول تاریخ، برخی از حاکمیت‌ها در افغانستان همواره قصد داشته‌اند این باور را میان مردم کشور ما ترویج دهند که ما و ایران دو کشور جدا از هم هستیم و با همین استدلال، کاربرد بسیاری از واژه‌های فارسی را در افغانستان ممنوع کردند؛ اما ما باید بدانیم که این قلمروی وسیع تمدنی در زمانی ایران نام داشته است. همه ما فارسی‌زبان‌ها باید با جدیت، این همدلی را دنبال کنیم ،زیرا هم اکنون در افغانستان با تهاجمی سازمان دهی‌شده علیه زبان و تمدن فارسی‌زبانان روبه‌رو هستیم.

وی تصریح کرد: در این سال‌ها این‌گونه به نظر می‌رسد که هیچ گروهی بیشتر از شاعران و نویسندگان نمی‌تواند یاریگر همدلی کشورهای فارسی‌زبان باشد و به‌جرئت می‌توان گفت در هیچ عرصه‌ای به ‌اندازه شعر این میزان از همدلی اتفاق نیفتاده است.

تقویت زبان فارسی در گرو ارتباط بیشتر شاعران

در ادامه این مراسم، استاد محمدجعفر یاحقی، عضو پیوسته شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ضمن خوشامدگویی به مهمانان این نشست مشترک ادبی، در سخنرانی کوتاه خود گفت: شعر، زبان دل است و تولید آثاری با زبان فارسی، سبب نزدیکی هر چه بیشتر دل‌ها به یکدیگر می‌شود. امیدواریم در این محفل‌ها علاوه بر شعرخوانی، تلاش بر ارتباط مؤثر و مداوم شاعران دو کشور با یکدیگر مورد توجه قرار گیرد ،زیرا با این‌گونه ارتباط‌هاست که هر دو کشور می‌توانند به تقویت شعر و زبان و ادبیات فارسی کمک کنند.

این استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی افزود: ارائه شعرها با زبان و دغدغه‌های امروز یکی از موضوعاتی است که باید مورد توجه شاعران قرار گیرد، زیرا با این‌گونه مفاهیم است که می‌توان با نسل نو ارتباط مؤثر برقرار کرد. در شرایط کنونی که مسیر توسعه زبانی افغانستان مختل شده، خوب است که شاعران ما ناامید نشوند و با تلاش و امیدواری به خلق آثاری بدیع ادامه دهند.

زبان فارسی به شاعران پناه آورده

دکتر یامان حکمت، استاد ایرانی زبان و ادبیات فارسی نیز در حاشیه این مراسم به خراسان گفت: در طول سال‌های گذشته، شاعران افغانستان درباره شاعران ایران شناخت زیادی پیدا کرده‌اند. زنده‌یاد استاد زریاب گاهی به شوخی در گفت‌وگوهایش این نکته را بیان می‌کرد که «ما حتی شماره کفش احمد شاملو را می‌دانیم؛ اما دریغا که نویسندگان و شاعران ایران از ما اطلاع چندانی ندارند». در این سال‌ها همین اطلاع نداشتن شاعران افغانستان و ایران از آثار همدیگر آسیب‌های فراوانی را به زبان و ادبیات فارسی وارد کرده است.

این پژوهشگر ادبی خاطرنشان کرد: در طول دهه‌های گذشته نوعی جبر تاریخی و همچنین گسست های سیاسی و فرهنگی در افغانستان شکل گرفت و در دو سال گذشته با روی کار آمدن طالبان این گسست ها به اوج خود رسید. شاید همین جبرها بود که نظر ما را به سمت لزوم همدلی بیشتر فارسی‌زبانان جلب کرد. امروز زبان فارسی به شاعران، نویسندگان و دیگر دلسوزان این حوزه، پناه آورده است. گردهمایی‌های مشترک شاعران دو کشور می‌تواند در حفظ و بقای این زبان، بسیار کارساز باشد.

سرودن شعر، نوعی مبارزه با فارسی ستیزی

یامان حکمت افزود: در روزگار ما نوشتن شعر، داستان، تولید کتاب و مقاله، دیگر تنها یک طبع‌آزمایی نیست. اگر از پنجره حفظ زبان فارسی به این نکته بنگریم نوشتن یک شعر در عصر ما بزرگ‌ترین مبارزه تاریخی، سیاسی و فرهنگی در برابر محدودیت زبان فارسی و فارسی ستیزی است.

وی افزود: متأسفانه نهادهای دولتی، بنا به دلایل مختلف از جمله تعریف نشدن بسیاری از فعالیت‌ها در حوزه وظایف شان نمی‌توانند به این مباحث وارد شوند، ولی نهادهای غیردولتی باید به ‌صورت جدی اقداماتی برای حفظ و توسعه زبان فارسی انجام دهند.

این استاد دانشگاه در ادامه، از برگزاری بزرگداشت «قهار عاصی» از شاعران بزرگ معاصر افغانستان در هفته جاری خبر داد و گفت: این برنامه ادبی در قالب نشست های تخصصی «شب‌های بخارا» در تهران برگزار می‌شود. تا امروز در این برنامه فرهنگی «شب رهنورد زریاب» و چند تن از نویسندگان افغانستان برگزارشده که هدف از برگزاری این سلسله نشست ها ایجاد ارتباط بیشتر میان نویسندگان و شاعران دو کشور است.

دسیسه های فرهنگی طالبان

رئیس بنیاد شهید «احمدشاه مسعود» در مشهد از دیگر حاضران در این نشست ادبی بود که با او نیز در حاشیه این مراسم گفت‌وگو کردیم. دکتر شمس الحق آریان فر به خراسان گفت: بنیاد شهید «احمدشاه مسعود» یک ‌نهاد بین‌المللی است که خدمات فرهنگی و اجتماعی زیادی را در سراسر دنیا از جمله ایران ارائه می‌دهد. در ایران که مشترکات یگانه زیادی داریم نیاز جدی احساس می‌شد تا برنامه‌های فرهنگی و هنری بیشتری را با شاعران و نویسندگان برگزار کنیم. با همین نگاه، برگزاری نشست های مشترک با شاعران کشورهای فارسی‌زبان با همکاری موسسه «در دری» در دستور کار قرار گرفت.

شمس الحق آریان فر افزود: از روزگار دور تا امروز کشورهای استعمارگر، همواره به دنبال ایجاد تفرقه در افغانستان و دیگر کشورهای فارسی‌زبان هستند و با شدت از تفرقه گران حمایت می‌کنند. همه ما فارسی دوستان و فارسی‌زبانان باید با جدیت با این دسیسه‌ها مقابله کنیم.

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی گفت: طی دو سال گذشته، فارسی ستیزی در افغانستان با سرعت سرسام‌آوری در حال انجام است.امروز در افغانستان در ادارات و دانشگاه‌ها بیش از ۹۵ درصد کارمندان و در کابینه طالبان ۹۹ درصد، پشتون زبان هستند. دولت طالبان برای از میان برداشتن زبان فارسی قصد دارد زبان مکاتبات اداری را نیز به پشتون تغییر دهد. در واقع این روزها یک نوع رفتار فاشیسم گونه در افغانستان شدت گرفته است. رفتاری که طالبان با فارسی‌زبانان افغانستان در پیش ‌گرفته در برخی موارد حتی اسرائیل با فلسطینی‌ها ندارد.

وحشت ‌افکنی از زبان فارسی به شیوه طالبان

وی خاطرنشان کرد: طالبان برنامه‌ریزی‌هایی دارند که نه فقط در افغانستان بلکه در سایر کشورهای فارسی‌زبان تحرکاتی داشته باشند. امروز ما شاهد حرکت‌های تروریستی و وحشت افکنانه بزرگی از سوی طالبان علیه زبان فارسی هستیم و باید به ‌شدت در ایجاد همبستگی‌ها و تقویت برادری فارسی‌زبانان با هدف حفظ این زبان که هویت همه ما بوده و هست، تلاش کنیم.