نشست اختتامیه «دوره دانش‌افزایی استادان زبان و ادبیات فارسی دانشگاه‌های هند» با حضور رییس بنیاد سعدی، سفیر کبیر هند در ایران، مدیران و روسای اداره ها و گروه‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی، دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی بنیاد سعدی، در ابتدای این نشست، غلامعلی حداد عادل اظهار داشت: برای بنده موجب خوشبختی است که توانستیم میزبان استادان هندی باشیم و امیدوارم که این مهمانان عزیز مدت اقامت خوبی را در کشور ما تجربه کرده باشند و علی رغم برنامه سنگینی که داشتند با خاطره خوشی از کشور ما به هند بازگردند.

 

وی در خصوص روابط فرهنگی ایران و هند گفت: باور بنده این است که زبان فارسی با اینکه در بخش وسیعی از آسیا، از خلیج فارس تا قفقاز و چین حضور داشته اما در طول تاریخ هیچ میدانی گسترده‌تر از هند پیش روی این زبان نبوده است. در واقع هند وسیع‌ترین میدان و مهمترین عرصه حضور زبان فارسی در جهان است.

 

رییس بنیاد سعدی تصریح کرد: با اینکه زبان فارسی جایگاه گذشته خود در هند را ندارد اما خاکستر آتش دیروز فارسی در این کشور همچنان گرم است چرا که بیش از ۱۰ هزار دانشجو در دانشگاه های هند مشغول تحصیل در رشته زبان و ادب فارسی هستند و این یک دستاورد است.

 

وی با بیان اینکه این حضور زبان فارسی در هند برای ما در فرهنگستان و هم در بنیاد سعدی اهمیت بسیار دارد و گواه این اهمیت فعالیت حدود ۳۰ سال گروه زبان و ادبیات فارسی مخصوص شبه قاره در فرهنگستان است که حاصل کارشان تالیف یک دایره المعارف و دانشنامه در خصوص تاریخ طولانی حضور زبان فارسی در هند است و مقرر شده در هشت جلد منتشر شود که پنچ جلد آن تالیف و چاپ شده و جلد ششم نیز آماده انتشار است.

 

حدادعادل با بیان اینکه در بنیاد سعدی نیز پرونده ویژه‌ای برای هند باز کرده‌ایم، گفت: کار مهم ما با همکاری دوستان هندی، کمک به اجرای قانون جدید آموزش و پرورش هند است زیرا سال 2020 « سند سیاست آموزش هند» در مجلس هند تصویب و مقرر شد دانش آموزان دوره دوم متوسطه بتوانند علاوه بر زبان هندی و انگلیسی، که آموختن آنها الزامی است، یکی از ده زبان کلاسیک هند را هم به عنوان زبان اختیاری انتخاب کنند و زبان فارسی یکی از این ۱۰ زبان است. ما این قانون را یک فرصت برای تجدید حیات زبان فارسی در هند دانستیم.

 

حدادعادل ادامه داد: هند بیش از یک میلیون مدرسه دارد که اگر از هر هزار مدرسه، یک مدرسه هم بخواهد زبان فارسی را بر اساس این قانون آموزش دهد، به این معناست که هزار مدرسه در هند زبان فارسی را درس خواهند داد. این در حالی است که این هزار مدرسه می‌تواند فقط در کشمیر موجود باشند یعنی اگر ما تنها کشمیر، که ایران صغیر نامیده می‌شود و هنوز یاد و یادگارهای سید علی همدانی در آن زنده است، را در نظر بگیریم، می‌توانیم در هزار مدرسه فارسی را آموزش بدهیم.

 

وی توضیح داد: ما از حدود دو سال پیش در بنیاد سعدی به این قانون پرداختیم و آن را به فارسی برگرداندیم و این کار توسط دکتر صحرایی که الان وزیر آموزش و پرورش هستند، در  زمانی که معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی بودند با همکارانشان انجام شد. بنده هم ترجمه را خوانده و یک مقدمه ۴۵ صفحه‌ای برای این ترجمه نوشتم که مجموعه آن جمع شده و تبدیل به کتاب شده است.

 

رییس بنیاد سعدی با اشاره به سفر اخیرش به هند و دیدار با وزیر آموزش و پرورش این کشور گفت: با توجه به  استقبال بالای وزیر آموزش و پرورش هند از کتاب طوطی که تالیف بنیاد سعدی برای آموزش فارسی در مدارس هند است، در حال آماده کردن مقدمات یک تفاهمنامه با مقامات هندی هستیم که بنیاد سعدی سهمی در اجرای قانون آموزش فارسی در مدارس هند هستم و که همکاری کامل از منظر تالیف کتاب و تربیت مدرس فارسی داشته باشیم.

 

حدادعادل گفت: کار دیگر ما دعوت از دانشجویان و استادان هندی برای شرکت در دوره‌های دانش افزایی در ایران است که در دو سه ماه اخیر این دومین گروه هندی هستند که به میزبانی بنیاد سعدی به ایران آمدند. حدود سه ماه پیش نیز میزبان تعدادی از دانشجویان دکتری زبان فارسی هندی در دوره دانش‌افزایی بودیم و دوره سومی هم از معلمان مدارس دانش آموزی هند ثبت نام کردند که احتمالاً تا یکی دو ماه آینده این برنامه نیز انجام خواهد شد.

 

وی بیان کرد: خوشحالم که استادان محترم در این دوره در دوره‌های آموزشی کتابخانه ملی، دانشگاه تربیت مدرس و بنیاد سعدی شرکت کرده‌اند، هم از موسسات علمی و فرهنگی بازدید داشته‌اند و هم با شخصیت‌های علمی و ادبی دیدار داشتند. علاوه بر این‌ها فرصتی هم پیدا کردند تا با جامعه ایران و شهرهای ما از جمله تهران، قزوین، قم و مشهد آشنا شوند و زبان فارسی را علاوه بر کلاس‌ها در میان مردم جامعه نیز استفاده کنند.

 

رییس بنیاد سعدی گفت: استادان در این دوره هم علوم مربوط به نسخه‌شناسی و هم ادبیات معاصر ایران را آموختند و کار درستی در این دوره انجام شد چرا که امروز زبان فارسی، گنجینه در کشور هند دارد که در نسخه‌های خطی مکتوب و موجود است. آماری که داریم این است که بیش از یک میلیون نسخه خطی در کتابخانه‌های سراسر هند به زبان فارسی موجود است و هر استادی که بخواهد زبان فارسی را در هند تدریس کند باید در باب نسخه خطی تجربه به بصیرتی داشته باشد.

 

حدادعادل خاطرنشان کرد: پرداختن به ادبیات معاصر نیز از این نظر که نشان بدهد زبان فارسی در همان قرن هفتم و هشتم متوقف نشده و در این زمان رشد و تحول پیدا کرده است، ضرورت دارد که در این دوره انجام شد.

استادان فارسی زبان هند، سفیران دوستی ایران و هند هستند

در ادامه برنامه، رودرا گائوراو شرست، سفیر کبیر هند در ایران نیز اظهار کرد: فرهنگ ایران در طی سال‌ها تاثیر زیادی بر فرهنگ هند داشته است و این را می‌توانیم در ادبیات و معماری هند ببینیم. برای صدها سال فارسی در کشورمان زبان ادب، زبان قانون، زبان مدارس، ادارات و زبان اشکال جمعیت در هند بود و تا به امروز فارسی در هند احترام زیادی دارد.

وی با بیان اینکه این دوره دانش افزایی که برای استادان فارسی توسط دانشگاه تربیت مدرس و بنیاد سعدی برگزار شد، بسیار مهم است، گفت: وزارت آموزش و پرورش ما فارسی را به عنوان یکی از زبان‌های کلاسیک هندی انتخاب کرده است و امیدواریم که بعد از این سیاست، شاهد افزایش علاقه به آموزش زبان فارسی در کشورمان باشیم.

سفیر کبیر هند در ایران بیان کرد: ما باید همکاری در این مسیر را افزایش بدهیم و برگزاری این دوره دانش افزایی اولین گام در این مسیر است. من به استادان زبان فارسی دانشگاه‌های هند که در این جمع هستند، می‌گویم که شما نمایندگان فرهنگ مشترک ایران و هند هستید و امیدوارم در آینده شما سفیران دوستی دو کشور باشید.

آموزش فارسی در هند باید بر اساس برنامه باشد

در ادامه، غلامحسین غلامحسین زاده، رییس انجمن زبان و ادب فارسی و استاد دانشگاه تربیت مدرس نیز ضمن ابراز خرسندی از سند آموزش و پرورش هند برای زبان فارسی و فعالیت های بنیاد سعدی در این حوزه، بیان کرد: برای اینکه بتوانیم فارسی را در هند گسترش دهیم لازم است که یک برنامه منسجمی را بنویسیم که همه جوانب در آن دیده شود و سپس در جلساتی با حضور بنیاد سعدی و دیگر اساتید این رشته مشورت کنیم و سپس برنامه را تصویب کنیم.

وی با اشاره به تجارب ارزشمند دانشگاه تربیت مدرس در راه آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان اظهار کرد: دانشگاه تربیت مدرس این آمادگی را دارد با همکاری بنیاد سعدی این برنامه را بنویسد و با دیگر دانشگاه‌های کشور به شور بگذارد و سپس آن را اجرا کند.

آموزش مجازی فارسی باید گسترش پیدا کند

ناصر نیکوبخت رییس مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس نیز دیگر سخنران این نشست بود که بیان کرد: اقدام شایسته بنیاد سعدی در جذب و آموزش استادان و دانشجویان زبان فارسی از سراسر جهان بسیار ارزشمند و بایسته است. برگزاری این دوره‌ها باعث می‌شود که استادان زبان فارسی دانشگاه هند بتوانند پا به پای تحولاتی که در ادبیات زبان فارسی در کشور خودمان در حال رخ دادن است، بیایند.

وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد که استادان دانشگاه‌های هند کمتر در جریان تحولات زبان فارسی به ویژه زبان فارسی در ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بوده‌اند و اگر در این دوره‌های دانش افزایی بر این موارد بیشتر متمرکز شود، کمک بزرگی به استادان زبان فارسی می‌کند.

استاد دانشگاه تربیت مدرس تأکید کرد: امروز فضای مجازی نقش موثری در باز آموزی استادان زبان فارسی دارد و اگر دانشگاه تربیت مدرس و سایر دانشگاه‌های ما بتواند به طور هماهنگ با کرسی‌های زبان فارسی دانشگاه هند دوره‌های مجازی را برگزار کند، کمک شایسته‌ای به توسعه زبان فارسی در این کشور می‌کند.

ارتباط ناگسستنی دانشگاه تربیت مدرس با فرهنگستان علوم

در ادامه نجمه دری، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس نیز از همکاران  بنیاد سعدی و برگزاری دوره دانش افزایی با دانشگاه تربیت مدرس تشکر کرد و گفت: برگزاری این دوره تجربه برای ما موفق بود و دانشگاه تربیت مدرس این آمادگی را دارد که این دوره‌ها را تداوم داشته باشد.

آمادگی دانشگاه امام خمینی برای برگزاری دوره های دانش افزاییی

کیوان ساعدی، رییس اداره گسترش زبان فارسی ایران شناسی وزارت علوم و تحقیقات نیز در این نشست ضمن تقدیر از سفیر هند بابت تصویب قانون آموزش زبان فارسی در مدارس هند گفت: ما برای برگزاری دوره‌های آموزشی و بازآموزی مشابه در دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه تهران و دانشگاه امام خمینی قزوین اعلام آمادگی می‌کنیم.

وی ادامه داد: اکثر کتاب‌های فارسی که در هندوستان وجود دارد کتاب‌هایی با سبک قدیمی است، لذا ما برای اینکه به فارسی نوین آشنا بشوند آماده همکاری هستیم.

وی یادآور شد: وزارت علوم آمادگی دارد تا در هر زمان که اعلام کنید استادان مجرب را برای آموزش فارسی به هند اعزام کنیم و همچنین فرصت های مطالعاتی و  بورسیه تحصیلی برای استادان و دانشجویان در ایران فراهم خواهیم کرد.

ادامه همکاری سازمان اسناد و مدارک کتابخانه ملی برای افزایش فهرست نویسی و نسخه شناسی نسخ خطی 

فاطمه صدر، معاون پژوهشی سازمان اسناد و مدارک کتابخانه ملی نیز از برگزاری دوره دانش افزایی با همکاری بنیاد سعدی برای استادان هند تقدیر کرد و گفت: در 19 ساعت آموزشی و کارگاه عملی نسخه شناسی و که برگزار شد، امکان بازدید از مخزن نسخ خطی کتابخانه ملی را برای این استادان فراهم کردیم و بخشی از کلاس کارگاه عملی در مخزن بود.

وی خاطر نشان کرد نسخ خطی موجود در کشور هند حدود 60 درصد فارسی هستند و بسیاری فهرست نویسی نشدند بنابراین این دوره فهرست نویسی و نسخه شناسی نیازمند دوره تکمیلی است، بنابراین بنیاد سعدی امکان بازآموزی و تعامل بیشتر را فراهم کند تا بتوانیم نسخ بیشتری برای فهرست نویسی داشته باشیم.

در این نشست نصیری، رییس گروه شبه قاره هند فرهنگستان زبان و ادب فارسی و چند تن از مدیران فرهنگستان به همراه فلاحت پیشه، معاون امور بین الملل، زندمقدم، معاون آموزشی و پژوهشی بنیاد سعدی، موسوی زاده مشاور و مدیر انتشارات آزفا بنیاد سعدی، شکراللهی رییس سابق مرکز تحقیقات زبان فارسی بنیاد سعدی در هند حضور داشتند و ادامه الهام حدادی، کارشناس شبه قاره بنیاد سعدی و دبیر اجرایی دوره، گزارش کوتاهی از برگزاری دوره و سازمان ها و دانشگاه های همکاری کننده در برگزاری دوره نسخه شناسی و فهرست نویسی ارائه کرد.

در پایان نشست اختتامیه، استادان حاضر در دوره دانش افزایی از کلاس ها و دوره و عوامل برگزاری تقدیر کردند و گواهی نامه شرکت در دوره ها از سوی برگزار کنندگان به استادان ارائه شد.