مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لبنان اتصال زبان فارسی و عربی را مانند گفت‌و‌گوی تمدن‌ها برشمرد و میرفت سلمان، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تشرین لاذقیه سوریه از ترجمه «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» به زبان عربی، در آینده خبر داد.

به گزارش پایگاه خبری زبان آوری از روابط عمومی بنیاد سعدی، دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن زبان شناسی ایران و بنیاد سعدی نشست «بررسی علمی پیوندهای زبانی بین فارسی و عربی» را برگزار کرد.

این نشست به صورت بر خط با حضور کارشناسان و استادان زبان و ادبیات فارسی، صادق خورشا استاد ادبیات تطبیقی فارسی و عربی دانشگاه علامه طباطبایی، میرفت سلمان، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تشریق لاذقیه سوریه، امیر الکلابی، رئیس گروه زبان و ادبیات دانشگاه کوفه عراق، حسین حیدر، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لبنان به میزبانی رضامراد صحرایی، مدیر گروه آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان انجمن زبان‌شناسی ایران و معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی و زهرا عامری، کارشناس کشورهای عربی در بنیاد سعدی برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، رضامراد صحرایی گفت‌: بعضی فکر می‌کنند به دلیل شباهت خط فارسی و عربی ممکن است فارسی و عربی هم‌ریشه باشند ولی زبان فارسی با زبان عربی هم خانواده نیست و مطالعات عمیق رده‌ای درباره این دو زبان انجام شده است.
وی ادامه داد: در مطالعات رده‌ای دو زبان، زبان عربی، زبانی است که با فعل شروع می‌شود و در فارسی ترتیب جملات فاعل، مفعول و فعل است و در فارسی محاوره، فعل در پایان قرار می‌گیرد. در زبان فارسی چیزی حدود سی پنج هزار و پانصد کلمه ریشه عربی دارد و این دو زبان با یکدیگر زیست مسالمت آمیز دارند.

صحرایی در ادامه عنوان کرد: وقتی فارس زبان‌ها نقش دبیری یا وزیری در دربارهای عرب زبان داشتند، مطالب را عربی با بلاغت فارسی می‌نوشتند و این قرابت فارسی و عربی را بیشتر کرده است. ما در سطحی بالاتر از واژه در نحو و صرف، شاهد پیوندی عمیق با زبان فارسی و عربی هستیم.

وی در پایان تاکید کرد: یکی از هدف‌های این جلسه، این است که یادگیری فارسی را برای عرب زبان‌ها و یادگیری عربی را برای فارسی زبان ها تسهیل کنیم.

اتصال فارسی و عربی مانند گفت و گوی تمدن هاست
در ادامه این نشست، حسن حیدر مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لبنان گفت: اتصال دو زبان فارسی و عربی، شبیه گفت‌و‌گوی بین تمدن‌هاست. ۶۰ سال پیش از بدو تأسیس دانشگاه ملی لبنان کرسی زبان فارسی، به عنوان اولین کرسی زبان خارجی به همت ایران در این دانشگاه دائر شد. ما علاوه بر دیپلم، مقطع لیسانس زبان و ادبیات فارسی و ارشد ادبیات تطبیقی را نیز افتتاح کردیم.

وی خاطرنشان کرد: مردم در لبنان با تأسیس این دانشگاه‌ها تشویق می‌شوند در بستر فضای مجازی و فیلم و سریال و همچنین در بخش‌های دینی، مذهبی، فرهنگی از فرهنگ غنی زبان فارسی استفاده کنند.

حیدر یادآوری کرد: فرآیندهای تاریخی در تکامل یافتن و پیوند دو زبان خیلی مهم است؛ چون خصوصیات همدیگر را می‌گیرند، بعضی وقت‌ها در ترجمه عربی به فارسی، برگردان آن خیلی زیباتر می‌شود.

وی با بیان اینکه بسیاری از شاعرهای ایرانی دو زبانه بودند، افزود: دو زبان غنی و قوی از یکدیگر کمک گرفتند. من در گفتن بعضی از متون و شعرهایی راحت ترم که به زبان فارسی باشد.آرزو می کنم بیش از پیش از نکات عملی در جهت پیشبرد این اتصال و پیوند زبانی استفاده کنیم.

رباعیات خیام ثاثیر بسزایی در ادبیات عرب داشته است
در ادامه، امیر الکلابی درباره وضعیت زبان فارسی گفت: آموزش زبان تلاشی برای ارتباط جامعه با فرهنگ‌هایی است که با این زبان صحبت می‌کنند و تحکیم روابط عراق و این کشورها مهم است. ما با کسب مجوز، سال ۲۰۱۸ گروه زبان فارسی تأسیس کردیم و الان دانشجوهای ما به ترم هشتم رسیدند و به زودی فارغ التحصیل می‌شوند.

الکلابی افزود: سابقه زبان فارسی در عراق به دلیل روابط سیاسی و اجتماعی فرهنگی و مجاورت جغرافیایی است و همین سبب نفوذ واژه‌های فارسی به زبان عربی شده است. ما از زبان فارسی در لهجه روزمره استفاده می‌کنیم، ولی مردم عادی نمی‌دانند که فارسی است.

وی ادامه داد: پیوندهای زبان عربی و فارسی به روابط بین دو ملت و ارتباطات فرهنگی و تبادلات تجاری برمی‌گردد. در آغاز اسلام، زبان عربی به ایران نفوذ یافت، اما بعضی از اسامی اشیاء و مفاهیم در عربی وجود نداشت و زبان فارسی سابقه طولانی‌تری داشت. در زمان به اوج رسیدن زبان عربی، این ماجرا برعکس شد. درضمن، قوم عرب اولین قومی است که فردوسی در شاهنامه از آنها سخن گفته و رباعیات خیام ثأثیر بسزایی در ادبیات عرب داشته است.

وی در ادامه درباره ادبیات عرب و آثار عربی و فارسی و تأثیرگذاری این دو زبان بر روی یکدیگر توضیح مختصری داد و در پایان به ابیاتی مشهور از شعرای عرب در وصف امام حسین (ع) به زبان عربی و فارسی خواند.

ترجمه «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» برای بچه‌های عرب زبان
در ادامه این جلسه، میرفت سلمان استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تشرین لاذقیه سوریه گفت: پیوندهای تأثیرگذاری و تأثیرپذیری زبانی فارسی و عربی چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام مشهود است و این تأثیرات به شامات و سوریه رسیده است، چون شام در مسیر جاده ابریشم بوده است.

وی ادامه داد: زبان فارسی قبل از تدریس رسمی نیز، در محاوره مردم سوریه استفاده می‌شد، البته تغییر لفظی و کاربردی در آن دیده می‌شود‌. تأثیرات زبان فارسی در سوریه، نه فقط در زبان که در هنرهایی چون شیشه‌گری خط فارسی مقرنس و… است. در ضمن زبان فارسی در همه دانشگاه‌های دولتی به عنوان یک زبان خارجی اختیاری تدریس می‌شود.

این کارشناس زبان فارسی ادامه داد: آموزش زبان فارسی از راه رایزنی و در خانه فرهنگ ایران در لاذقیه به فارسی آموزان و کودکان؛ شامل گروه سنی شش تا ۶۰ ساله می شود.

وی در ادامه با بیان اینکه فرآیند ترجمه یک فعالیت فرهنگی است، افزود: در سوریه ادبیات فارسی از قدیم مورد توجه اساتید، کارشناسان و زبان شناسان و مترجمان عرب زبان بوده است. مترجمان زبردستی شاهکارهای ایرانی مثل گلستان وبوستان فارسی رباعیات شمس تبریزی و… را ترجمه کرده‌اند، اما فرایند ترجمه باید به نیازهای جامعه مقصد- کشورهای عربی- پاسخ دهد. ادبیات کودک ما ارزش‌های اخلاقی مشابهی در جوامع دیگر دارد، ولی مترجمان ما اکثراً به سراغ ادبیات غرب می‌روند.

وی در پایان گفت: با پشتیبانی خانه فرهنگ ایران در لاذقیه گزیده‌هایی از کتاب‌های نادرابراهیمی ترجمه شد و در حال حاضر در صدد هستیم گزیده‌ای از «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» را زیر نظر خانه فرهنگ ایران در لاذقیه برای بچه‌ها به عربی ترجمه کنیم.

زبان فارسی خواهر بزرگ همه زبان‌های محلی ایرانی است
در ادامه این جلسه، صادق خورشا، استاد ادبیات تطبیقی فارسی و عربی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: زبان فارسی زبان ملی ماست. در دوره پهلوی و دوره رضاشاه سه خط مشی داشتند؛ یکی احیای تاریخ باستانی ایران، دوم؛ دشمن تراشی برای افزایش حس ملی ایرانیان و سوم احیای زبان فارسی و ملی. احیای زبان فارسی و ملی خوب است، ولی به این شرط که زبان‌های محلی تحت تأثیر این ماجرا قرار نگیرد و زبان فارسی خواهر بزرگ همه زبان‌های محلی ایرانی است.

وی افزود: هر چیزی که از نظر آوا، صرف، نحو، دلالت و معناشناسی در زبان فارسی حائز اهمیت است، در زبان یک عراقی هم از نظر فرهنگ، تمدن و آداب و رسوم وجود دارد.

خورشا در پایان درباره واژه‌های فارسی و ورود آن به زبان عربی با تغییراتی در آوا و کاربرد اشاره کرد و از نحوه نگارش در آثار زرین‌کوب صحبت کرد و بر اهمیت پیوند زبانی بین فارسی و عربی تأکید کرد.